Hàn the là gì? Bạn đã nghe nói về hàn the nhưng có thể chưa biết hàn the là gì? Bạn đang thắc mắc tác hại của hàng the đối với sức khoẻ của chúng ta như thế nào, cùng tìm hiểu rõ hơn ở bài viết dưới đây để có được kiến thức tổng hợp cơ bản về hàn the nhé!
1. Hàn the là gì ?
Hàn the là muối Borax Natri, thường tồn tại ở dạng tinh thể trong suốt hoặc bột màu trắng, mềm, không mùi, vị ngọt và hơi cay, hòa tan rất tốt trong nước, có khả năng diệt khuẩn và nấm. Khi để ra ngoài không khí khô, nó bị mất nước dần và trở thành khoáng chất tincalconit màu trắng như phấn (Na2B4O7.5H2O). Borax thương phẩm được bán ra thông thường bị mất nước một phần. 
2. Tìm hiểu hàn the để làm gì và có tác dụng gì ?
2.1 Ứng dụng trong ngành công nghiệp
Hàn the được sử dụng phổ biến trong ngành công nghiệp với các thành phần trong các loại chất tẩy rửa, xà phòng hay chất làm mềm nước, chất khử trùng và đặc biệt là thuốc trừ sâu. Bên cạnh đó, hàn the còn có các ứng dụng khác như: • Sử dụng để làm men thủy tinh, men gốm, thủy tinh và làm cứng đồ gốm sứ. • Sẽ được sử dụng trong quá trình sản xuất sợi thủy tinh. • Sản xuất peborat natri monohidrat. Đây là một chất có trong bột giặt mà chúng ta dùng hàng ngày. • Để tiêu diệt những loại kiến đục gỗ, bọ chét và các loại côn trùng khác.
2.2 Ứng dụng trong ngành thực phẩm
Hàn the giúp cho thực phẩm tươi lâu, màu sắc bắt mắt, tăng độ dẻo dai của một thực phẩm như giò chả, hủ tiếu, bánh tráng,…
2.3 Ứng dụng trong sinh hoạt gia đình
Đánh bóng nồi, chảo: chỉ cần rắc hàn the lên và ngâm vài phút sau đó chùi rửa lại với nước rửa chén, những vết dầu mỡ sẽ được đánh bay.
Tiêu diệt nấm mốc trong nhà: Chỉ cần pha hàn the với ít nước rồi dùng hỗn hợp này thoa lên chỗ nấm móc để qua đêm, sáng hôm qua lau sạch lại chỗ nấm mốc bám.
Dùng để tẩy sạch toilet: Chỉ cần rắc hàn the vào bồn cầu để qua đêm rồi dùng cọ rửa bồn cầu lại, bồn cầu sẽ được tẩy sạch sẽ.
2.4 Ứng dụng hàn the trong y học
Hàn the được sử dụng để sản xuất một số dung dịch diệt khuẩn ngoài da hoặc ở niêm mạc, thuốc tẩy uế và hóa chất diệt côn trùng (kiến, bọ chét, gián,…) Hàn the được dùng với liều lượng vừa phải để bôi ngoài da, nhỏ mắt, súc miệng khi bị chàm, viêm da, viêm răng lợi, đau mắt,…
3. Hàn the có vị gì, có độc hại không ?
3.1 Hàn the có vị gì?
Hàn the là một hợp chất hoá học hay được gọi là Borax một loại muối rắn màu trắng đục, không mùi, không vị, dễ tan trong nước, có khả năng diệt khuẩn và nấm.
3.2 Hàn the có độc không?
Hàn the là hóa chất được dùng nhiều trong công nghiệp nhưng là hóa chất độc hại, vì vậy cần thật sự chú ý trước khi sử dụng. Hóa chất này gây ảnh hưởng mãn tính khi thâm nhập vào cơ thể con người. Hàn the sẽ tích lũy trong cơ thể, tùy liều lượng có thể gây nên những triệu chứng cấp tính và mãn tính.
Vậy những ảnh hưởng cụ thể của hàn the tới sức khỏe con người là gì? Việc sử dụng hàn the không đúng cách, với liều lượng nhiều sẽ gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khoẻ con người, cụ thể như sau:
Khi ăn phải thực phẩm có hàn the thì cơ thể có thể đào thải khoảng 70% còn lại được tích tụ trong các cơ quan nội tạng, đến lúc nào đó lượng hàn the lên tới 5g thì gây ngộ độc cấp và mãn tính, thậm chí có thể dẫn đến tử vong.
Đối với người có đường ruột yếu thì khi ăn phải thực phẩm chứa hàn the dễ gây tiêu chảy, đau bụng, nôn mửa. Lâu dần sẽ tích tụ trong gan dẫn đến hại gan, suy nhược cơ thể. Hàn the kích thích hệ thần kinh có thể gây trầm cảm, riêng thận phải lọc nhiều chất độc trong hàn the lâu ngày sẽ suy yếu và rối loạn chức năng thận. Ngoài ra một số tác hại khác của hàn the như gây rụng tóc, rối loạn kinh nguyệt, đặc biệt rất nguy hiểm cho trẻ em và thai nhi.
4. Hàn the có được sử dụng trong thực phẩm không?
Nhờ tính chất sát khuẩn nhẹ (có thể kéo dài thời gian bảo quản cho sản phẩm) và đặc biệt là tính làm cho sản phẩm dai, giòn nên hàn the đã được cho thêm vào nguyên liệu để sản xuất bún, mì, phở, bánh cuốn, bánh đúc, bánh suse, thạch và sản phẩm chế biến từ thịt như giò, chả, nem chua, cá,…Việc này là không được phép.
Hàn the nằm trong danh mục hóa chất cấm sử dụng trong thực phẩm của Bộ y tế do chúng mang độc tính đối với sức khỏe. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng, chỉ cần dùng quá 5 gam hàn the trở lên là đã có thể dẫn tới tử vong.
5. Hàn the có trong thực phẩm nào?
Hiện nay, hàn the bị lạm dụng khá nhiều trong những thực phẩm vì chúng làm tăng độ ngon như dai và giòn hơn, bảo quản lâu ngày hơn. Những thực phẩm nhà sản xuất thường lạm dụng hàn the như:
– Bánh giò, nem, chả lụa, chả bò, giò thủ (giò lụa).
– Bánh phở, bún sợi, bún khuôn.
– Bảo quản thịt gia súc (heo, bò), gia cầm (gà, vịt), thủy sản, hải sản (cá, tôm, mực).
– Gia vị (hạt nêm, muối, đường…): Trường hợp này thường xảy ra việc nhầm lẫn khi để hàn the cạnh những phụ gia này.
6. Hàn the là chất hóa học nào, thuộc nhóm chất độc nào?
6.1 Hàn the là chất hóa học nào
Hàn the còn được gọi với tên gọi khác là hóa chất borax có công thức phân tử là Na2O4 B7.10 H2O. Trong hóa học, Borax gồm có các loại sau:
- Borax khan hay tetraborat natri khan (Na2B4O7)
- Borax pentahiđrat (Na2B4O7.5H2O)
- Borax đecahiđrat (Na2B4O7.10H2O)
Borax cũng được gọi là borat natri ngậm 10 phân tử nước hay tetraborat natri ngậm 10 phân tử nước, là một hợp chất hóa học quan trọng của bo. Nó là một chất rắn kết tinh màu trắng, mềm, nhiều cạnh dễ dàng hòa tan trong nước.
Khi để ra ngoài không khí khô, nó bị mất nước dần và trở thành khoáng chất tincalconit màu trắng như phấn (Na2B4O7.5 H2O). Borax thương phẩm được bán ra thông thường bị mất nước một phần.
6.2 Hàn the thuộc nhóm chất độc nào?
Hàn the là một hóa chất thuộc nhóm độc trung bình. Chất này giường như độc tính trực tiếp rất thấp, thường gây độc mãn tính với liều lượng thấp.
Hàn the mặc dù là loại hóa chất công nghiệp thực phẩm được sử dụng khá phổ biến tuy nhiên nếu sử dụng sai liều lượng có thể gây ngộ độc cấp tính dẫn đến tử vong.
7. Triệu chứng ngộ độc hàn the và cách giải độc hàn the?
7.1 Triệu chứng ngộ độc hàn the.
Ngộ độc cấp tính:
Xảy ra trung bình từ 6 – 8 giờ sau khi ăn hoặc nuốt phải hàn the, với các triệu chứng: Buồn nôn, nôn; tiêu chảy; đau co cứng cơ, co giật; chuột rút vùng bụng, vật vã, cơn động kinh; dấu hiệu kích thích màng não và kích động; tróc da, phát ban, đặc biệt vùng mông, gan bàn tay; có thể có các dấu hiệu suy thận; nhịp tim nhanh, sốc trụy mạch, da xanh tím, co giật, hoang tưởng và hôn mê.
Với liều từ 2 – 5g axit Boric hoặc 15 – 30g Borax, nạn nhân có thể tử vong sau 36 giờ, theo các kết quả nghiên cứu liều bắt đầu gây hại là từ 10-40ppm (1ppm=1mg/kg). Liều gây tử vong trung bình (LD50) qua đường miệng là 5,14-5,16g/kg.
Ngộ độc mãn tính:
Hàn the có khả năng gây tổn thương gan và thoái hóa cơ quan sinh dục. Do khả năng tích lũy trong cơ thể của hàn the, gây ảnh hưởng quá trình tiêu hóa, hấp thụ, quá trình chuyển hóa và chức phận của thận, biểu hiện bằng:
- Mất cảm giác ăn ngon, giảm cân; nôn, tiêu chảy nhẹ.
- Mẩn đỏ da, cùng với tróc da, đặc biệt ở mông, lòng bàn tay và lòng bàn chân.
- Suy thận; cơn động kinh co giật, da xanh xao.
- Suy nhược không phục hồi được.
Ngoài ra một số tác hại khác của hàn the như gây rụng tóc, rối loạn kinh nguyệt, đặc biệt rất nguy hiểm cho trẻ em và thai nhi.
7.2 Cách giải độc hàn the ?
Sơ cứu khi ngộ độc cấp tính hàn the: Khi ngộc độc hàn the chúng ta cần phải gây nôn nếu còn sớm và trong trường hợp nạn nhân mất ý thức, hoặc lơ mơ, hãy để nằm nghiêng tư thế an toàn, chuyển nhanh chóng vào bệnh viện cấp cứu.
8. Hàn the mua ở đâu ?
Hàn the hay borax mua ở đâu là thắc mắc của nhiều người. Trên thực tế, hiện nay rất nhiều địa chỉ bán hàn the và bạn có thể dễ dàng mua loại hợp chất này cho mình.
Bạn có thể mua hàn the ở những công ty chuyên bán chất phụ gia uy tín, chợ thương mại điện tử Lazada, Shopee… hoặc đến các cửa hàng hóa chất hay chợ Kim Biên đều có bán loại hợp chất này.
Tuy nhiên, khi mua và sử dụng hàn the, bạn cần dùng với mục đích chính đáng, đúng cách, đúng liều lượng để đảm bảo sức khỏe nhé.
9. Phụ gia, chất thay thế hàn the trong thực phẩm
9.1 Phụ gia thực phẩm an toàn (TPAT) Polyphos S
Để thay thế hàn the, hiện nay có các phụ gia là Polyphos S và axit sorbic nhập từ Đức, Thái Lan… Theo tổ chức Lương Nông quốc tế (FAO), dùng phụ gia TPAT trong dăm bông thích hợp với 1 gam cho 1 kg sản phẩm, 2-5 gam cho 1 kg thịt.
Dùng phụ gia TPAT không cần dùng thịt nóng, thậm chí dùng thịt đã qua bảo quản đông lạnh, chất lượng giò chả vẫn thơm ngon và an toàn khi bảo quản lạnh ở 0-4 độ C trong suốt 90 ngày.
Phụ gia PDP
Năm 1998, Phòng Polyme Dược phẩm – Viện Khoa học và Công nghệ Việt Nam đã tiến hành nghiên cứu, chiết suất thử nghiệm chất phụ gia PDP. Đây là chất phụ gia dạng bột, có nguồn gốc thiên nhiên, sử dụng từ vỏ tôm, không độc, dùng an toàn cho người.
PDP hoà tan trong nước, kháng nấm nên có thể bảo quản thực phẩm khỏi bị chua, thiu thối, tăng cường độ dai, giòn cho thực phẩm. Qua khảo sát tại các cơ sở chế biến thực phẩm như Công ty Vissan, làng giò chả Uy Nỗ (Đông Anh), làng bánh cuốn Thanh Trì, cơ sở chế biến nước ép quả Đồng Nai… cho kết quả tốt, bảo đảm độ dai, giòn, bảo quản thực phẩm dài ngày hơn cả hàn the.
Ngày 2/12/2003 Cục Vệ sinh An toàn Thực phẩm Việt Nam đã cho phép sản xuất và lưu hành PDP trên toàn quốc theo hồ sơ công bố số 4377-2003/BTCYT. So sánh 3 mẫu đối chứng trên bánh phở cho thấy, mẫu không sử dụng phụ gia bảo quản thì thực phẩm bị hỏng trong vòng 1 ngày, mẫu thứ 2 có thêm hàn the thì được 2 ngày, mẫu thứ 3 có chất PDP thì khả năng sử dụng thực phẩm được lâu hơn mà chất lượng gần như không thay đổi.
PDP có tác dụng giống như hàn the, làm tăng độ giòn, dai, sựt, mùi vị và màu sắc của thực phẩm. Nó còn giúp bảo quản tốt thức ăn và kìm hãm sự phát triển của vi sinh vật. Đặc biệt, PDP có khả năng loại bỏ các kim loại nặng độc hại trong đồ uống giải khát. PDP có thể dùng cho các loại thực phẩm thuộc:
- Nhóm thịt như giò, chả, thịt hộp, nem chua…
- Nhóm tinh bột: Bún, bánh cuốn, bánh phở, bánh đa nem, bánh su sê…
- Nước giải khát, kem, sữa chua.
- Các loại bánh quy, bánh gatô kem
- Vỏ bao cho thực phẩm nguội như xúc xích, lạp xưởng…
Kết quả thử nghiệm trên động vật cũng cho thấy PDP không gây độc tính cấp và độc tính tích luỹ, không gây dị ứng, không ảnh hưởng đến trọng lượng cơ thể, trọng lượng gan, chức năng của gan, thận, lách, cơ quan tạo máu, cơ năng tim, các chỉ tiêu sinh hóa trong máu và nước tiểu.
Không những thế, nó còn có lợi cho quá trình chuyển hóa protein ở động vật thực nghiệm. Kết quả thử nghiệm lâm sàng khẳng định bột PDP an toàn cho con người khi được dùng theo đường uống. Nên là lựa chọn hàng đầu của người chế biến thực phẩm.
Chất PDP có hai loại (dạng bột và dạng tan trong nước), được đóng gói nhỏ theo tỷ lệ tương đương với trọng lượng thực phẩm. Cách sử dụng phụ gia này rất đơn giản, chỉ cần rắc bột theo hàm lượng quy định vào thực phẩm, trộn đều và chế biến như bình thường.
Tuy nhiên, người dùng cần chú ý sử dụng ngay sau khi mở vì nếu để lâu, bột PDP sẽ hút ẩm và mất chất. PDP có thời hạn sử dụng trong 3 năm nếu được đóng gói kín. Giá thành tương đối, phù hợp với người tiêu dùng.
Hiện nay, phụ gia PDP đã được Cục Vệ sinh An toàn thực phẩm Việt Nam cho phép sản xuất và lưu hành trên toàn quốc. Sản phẩm đang được sử dụng trong các doanh nghiệp và cơ sở sản xuất thực phẩm ở làng nghề truyền thống tại Hà Nội, TP.HCM, Đồng Nai…
Như vậy bạn vừa tìm hiểu xong Hàn the là gì? Các tính chất hóa học, tính chất vật lý của hàn the. Bên cạnh đó, bài viết còn giải đáp các thắc mắc Hàn the có độc không? Ảnh hưởng của hàn the đối với sức khỏe cũng như ứng dụng của hàn the. Nếu thấy bài viết hay và bổ ích đừng quên chia sẻ nhé!
